Ο Λίαμ Νίσον στη «Σιωπή» του Μάρτιν Σκορσέζε
«Σιωπή» (Silence)
Σκηνοθεσία: Μάρτιν Σκορσέζε
Ερμηνεία: Άντριου Γκάρφιλντ, Άνταμ Ντράιβερ, Λίαμ Νίσον, Σάιαραν Χάιντς, Ταντανόμπου Ασάνο, Σίνια Τσουκαμότο, Νανά Κομάτσου
Έχουν περάσει τέσσερις δεκαετίες από την εποχή που ο Μάρτιν Σκορσέζε γύριζε τους «Κακόφημους δρόμους» (1973) στις γειτονιές της Νέας Υόρκης όπου μεγάλωσε και ο ίδιος. Από μικρός ήταν ένας ασθενικός Ιταλοαμερικανός, με την αρχική πρόθεση να γίνει ιερέας της Καθολικής Εκκλησίας, για να καταλήξει σκηνοθέτης του κινηματογράφου, ανανεωτής των εκφραστικών του μέσων. Ωστόσο, το ιδιότυπο σύμπλεγμα της προσωπικής εμμονής του με τη «σωτηρία της ψυχής», τη βία και τις ενοχές, που είχαμε δει κατ’ επανάληψη στις ταινίες του της δεκαετίας του ’70 (όπως για παράδειγμα στον περίφημο «Ταξιτζή»), επανεμφανίζεται στην τελευταία του ταινία, τη «Σιωπή», την οποία μάλιστα επέλεξε, διόλου τυχαία, να πρωτοπαρουσιάσει στο Βατικανό, στον Πάπα Φραγκίσκο… Η «Σιωπή» βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Σουσάκου Έντο που κυκλοφόρησε στην Ιαπωνία το 1966 και το οποίο αναφέρεται στους διωγμούς των χριστιανών της Ιαπωνίας κατά τον 17ο αιώνα. Δεν είναι η πρώτη φορά που το συγκεκριμένο έργο μεταφέρεται στην οθόνη. Είχε προηγηθεί ο Μασαχίρο Σινόντα το 1971, χωρίς εκείνη η ταινία να γνωρίσει διεθνή απήχηση (ο Σκορσέζε δηλώνει σήμερα πως δεν έχει δει την ταινία του Ιάπωνα ομολόγου του, πράγμα μάλλον περίεργο για έναν φανατικό σινεφίλ και αποδεδειγμένο προστάτη της παγκόσμιας κινηματογραφικής κληρονομιάς). Το βιβλίο του Σουσάκου Έντο κυκλοφορεί και στα ελληνικά (από τις εκδόσεις Καστανιώτης), με πρόλογο του Μάρτιν Σκορσέζε. Ο ίδιος έγραψε το σενάριο της ταινίας σε συνεργασία με τον Τζέι Κοκς («Συμμορίες της Νέας Υόρκης»).
Ο χριστιανισμός έφτασε στην Ιαπωνία με το κήρυγμα που έκαναν Πορτογάλοι Ιησουίτες, αρχικά με την άδεια των τοπικών ηγεμόνων. Η διάδοση του χριστιανισμού κατά την πρώτη περίοδο ήταν εντυπωσιακή, με τους Ιησουίτες να βαφτίζουν ταυτόχρονα άρχοντες και ανθρώπους του λαού. Για τους πρώτους η «νέα θρησκεία» ερχόταν στην Ιαπωνία μαζί με το άγνωστο μέχρι τότε μπαρούτι (πολύτιμο για τους συνεχείς εμφύλιους). Σε πολλές περιπτώσεις ήταν οι ιεραπόστολοι που εμπορεύονταν το μπαρούτι, παρά τις απαγορεύσεις του τάγματος (βέβαια η ταινία του Σκορσέζε δεν κάνει την παραμικρή αναφορά σε αυτό το ακανθώδες θέμα).
Η επέκταση του χριστιανισμού, αλλά κυρίως οι ανταγωνισμοί των ξένων επί ιαπωνικού εδάφους, οδήγησαν τους τοπικούς ηγεμόνες στην απόφαση να απαγορεύσουν «αυτή την ξένη και επικίνδυνη θρησκεία» στα 1614. Το ιεραποστολικό έργο δεν ήταν ξεκομμένο από την επεκτατική δράση των ευρωπαϊκών κρατών: Οι Πορτογάλοι ιεραπόστολοι στην περιοχή είχαν εμπλακεί σε λυσσαλέο ανταγωνισμό με τους Ισπανούς, καθώς η κάθε πλευρά εξέφραζε τα συμφέροντα της χώρας από την οποία είχε ξεκινήσει. Και μάλιστα το ιεραποστολικό έργο από το τάγμα των Ιησουιτών «παντρευόταν» με το εμπόριο, με το αιτιολογικό ότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος οικονομικής αυτάρκειας…
Αργότερα έφτασαν στην Ιαπωνία οι διαφορετικού δόγματος Άγγλοι και Ολλανδοί, που με τη σειρά τους άρχισαν να υπονομεύουν και να κατηγορούν στις αρχές της χώρας συλλήβδην τους ανταγωνιστές τους Ισπανούς και Πορτογάλους. Διόλου παράξενο λοιπόν που οι ιαπωνικές αρχές ερμήνευσαν τον «εκχριστανισμό» ως μια σύγκρουση ξένων συμφερόντων στην «αυλή» τους… Περίπου 150.000 πιστοί, που είναι γνωστοί ως «Kakure Kirishitan» («κρυμμένοι χριστιανοί») επιβίωσαν, παρά τις αιματηρές διώξεις, στην περίοδο που εικονογραφεί η ταινία. Παρακολουθούμε δύο Πορτογάλους μοναχούς να φτάνουν κρυφά στην Ιαπωνία, για να ενισχύσουν τους «κρυμμένους χριστιανούς» αλλά και για να ανακαλύψουν τι ακριβώς συνέβη με τον προκάτοχό τους ιεραπόστολο Φερέιρα, που οι φήμες τον θέλουν να υπέκυψε στις διώξεις και να απαρνήθηκε τον χριστιανισμό…
Η αφήγηση εστιάζει στον έναν από τους δύο ιεραπόστολους, τον Σεμπαστιάου Ροντρίγκες (Άντριου Γκάρφιλντ), και η δοκιμασία μιας «κοινότητας» προσώπων μεταφράζεται σε δοκιμασία ενός προσώπου, σε διλήμματα στα οποία οφείλει να απαντήσει μόνος, μπροστά στη «σιωπή του Θεού». Εύκολα μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει «ακαδημαϊκή» την προσέγγιση του Σκορσέζε, ωστόσο δεν λείπουν οι δυνατές στιγμές, ιδιαίτερα με τους Γιαπωνέζους ηθοποιούς, στους δεύτερους ρόλους…
film forum 
