Τίποτε στο φετινό κινηματογραφικό φθινόπωρο δεν θυμίζει τα προηγούμενα: Η συσσωρευμένη υπόγεια οργή χρόνων των Ελλήνων κινηματογραφιστών, που παρακολουθούν κάθε Νοέμβρη στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης πολιτικάντηδες υπουργούς Πολιτισμού δευτέρας διαλογής να υπόσχονται ανερυθρίαστα σχεδόν τα πάντα, για να καλύψουν το τίποτα που έχουν να προσφέρουν, οδήγησε στην αυτοοργάνωση και στο μποϊκοτάζ, τόσο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όσο και των κρατικών βραβείων. Στις αρχές του περασμένου Μαϊου ήταν συνολικά 42 κινηματογραφιστές (σκηνοθέτες και παραγωγοί), γρήγορα έγιναν 64 και σήμερα πια είναι 100! Αυτοπροσδιορίστηκαν ως «κινηματογραφιστές στην ομίχλη», κινούνται πέρα από τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση του χώρου τους και πιθανότατα κόντρα σε αυτήν (στην τελευταία ανακοίνωσή τους μιλούν «για την σιωπή και την αδράνεια, μέχρι και τους βυζαντινισμούς απέναντι στην κίνησή μας, μέρους των σωματείων του κινηματογραφικού χώρου», εννοώντας κυρίως την Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών και τον πρόεδρό της, που φαίνεται να επέλεξε το ρόλο του «συνομιλητή» και διακριτικού υποστηρικτή του Σαμαρά). Ζήτησαν το αυτονόητο: Να παρουσιάσει επιτέλους το υπουργείο Πολιτισμού το νέο νόμο για τον κινηματογράφο που μονότονα υπόσχονται, αλλά χωρίς αντίκρισμα, όλοι οι υπουργοί Πολιτισμού των τελευταίων χρόνων, ένα νόμο αναπτυξιακό, που θα καλύπτει επιτέλους τις «τρύπες», τις αγκυλώσεις και τις ανεπάρκειες του «νόμου της Μελίνας» και θα παρέχει βοήθεια στον συνθλιβόμενο από τα αμερικανικά εταιρικά μεγαθήρια εθνικό κινηματογράφο. Αλλά και να λυθεί ταυτόχρονα, με πολιτική πρωτοβουλία, το ζήτημα του ανεφάρμοστου νόμου 1866/1989 που (θεωρητικά) υποχρεώνει τα τηλεοπτικά κανάλια να αποδίδουν το 1,5% του προϋπολογισμού τους στον κινηματογράφο…
Γιατί το πρόβλημα του ελληνικού κινηματογράφου σε αυτή τη συγκυρία είναι πρωτίστως οικονομικό, είναι πρόβλημα (πολιτικής) βούλησης για ουσιαστική εθνική επένδυση, σε έναν χώρο που αποδεδειγμένα διαθέτει ταλέντα, μια και οι ελληνικές ταινίες που γυρίζονται με «πενταροδεκάρες» βραβεύονται συνεχώς σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ…
Κάποιοι θα επισημάνουν την (ευπρόσδεκτη) διαλεκτική αντίθεση: αυτοί που δίνουν αγώνα για τον εθνικό κινηματογράφο διαθέτουν σήμερα ως εφαλτήριο τη διεθνή, ή τουλάχιστον την ευρωπαϊκή, αναγνώριση. Εάν έχουμε επιτέλους αποφασίσει (οι νέοι σκηνοθέτες το έχουν ξεκαθαρισμένο, το κράτος όχι) ότι ο «φυσικός χώρος» του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού είναι η Ευρώπη, δεν πρέπει να εναρμονιστούμε στοιχειωδώς με τα οικονομικά δεδομένα της κινηματογραφικής παραγωγής που ισχύουν δίπλα μας; Στο κινηματογραφικό συνέδριο του 2007, ο Φραντσέσκο Βεντούρα, εκπρόσωπος του Ιταλικού Κέντρου Κινηματογράφου ανέφερε ότι «στην Ιταλία χρηματοδοτούμε κάθε χρόνο 20 ταινίες μεγάλου μήκους με 2.500.000 ευρώ για την κάθε μία, 25 ταινίες νέων σκηνοθετών με 1.000.000 για την κάθε μία, και 20 σενάρια το χρόνο με 35.000 για κάθε σενάριο». Ο Ροβήρος Μανθούλης είχε πει (στην ίδια συζήτηση στο συνέδριο) πως στη Γαλλία 2.000.000 ευρώ είναι «οριακός και επικίνδυνος προϋπολογισμός για μια ταινία». Όλα τα παραπάνω ποσά είναι ασύλληπτα μεγέθη για τους Ελληνες κινηματογραφιστές, που πρέπει να αρκεστούν στα 3.000.000 – 3.500.000 ευρώ που αποδίδονται κάθε χρόνο στο Κέντρο Κινηματογράφου, για να καλυφθεί το σύνολο της ετήσιας παραγωγής (δέκα με δεκαπέντε ταινίες κατά μέσο όρο). Eίναι, ωστόσο, θα επιμείνουν κάποιοι δύσπιστοι, η ανάπτυξη του κινηματογράφου μόνο ζήτημα χρηματοδότησης;
Οπουδήποτε στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε ξαναζωντάνεμα εθνικής κινηματογραφίας και δημιουργία «σχολής» αυτό συνέβη μόνο με συντονισμένα πολιτικά μέτρα και ολοκληρωμένο σχεδιασμό. Το Νοέμβριο του 2006 στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ο Κώστας Γαβράς δεν μασούσε τα λόγια του όσον αφορά την πολιτική βούληση ως προϋπόθεση για την ύπαρξη εθνικής κινηματογραφίας: «Ο Ντε Γκωλ είχε την πολιτική θέληση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να υπάρξει γαλλικός κινηματογράφος. Πριν από επτά-οκτώ χρόνια όταν η Γαλλία μιλούσε για πολιτιστική εξαίρεση, πολλοί γελούσαν. Σήμερα, ακόμη και η Ουνέσκο την υιοθέτησε με σχεδόν απόλυτη ομοφωνία. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει εθνικός κινηματογράφος σε μια χώρα χωρίς ισχυρή πολιτική θέληση. Τα τηλεοπτικά κανάλια στη Γαλλία υποχρεώθηκαν από το νόμο να δίνουν σταθερά ένα 2-3% από τα έσοδά τους στην παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών (σ.σ.: όπως προαναφέραμε, στην Ελλάδα το 1,5% έγινε νόμος του κράτους το 1989 αλλά από τότε καμία κυβέρνηση δεν τόλμησε να τον εφαρμόσει). Έλεγα χθες βράδυ στον υπουργό σας (σ.σ.: εννοεί τον Γιώργο Βουλγαράκη) και του έκανε φοβερή εντύπωση, ότι το Σάββατο το βράδυ στη Γαλλία τα κανάλια δεν δείχνουν καμία ταινία, απαγορεύεται από τη νομοθεσία, προκειμένου να μην ανακόψουν τον κόσμο από την κινηματογραφική του έξοδο…».
Δεν θα συμμετάσχει λοιπόν φέτος στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (που γιορτάζει τα πενήντα χρόνια του!) η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων κινηματογραφιστών -υπάρχουν ωστόσο και κάποιες «ηχηρές» εξαιρέσεις. Ούτε καν θα είναι παρόντες με κάποιο πρότζεκτ τους στο Balkan Fund αλλά και στο Crossroads, που υποβοηθούν μελλοντικές παραγωγές. Αλλά και στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ, όπου εκ του νόμου συμμετέχουν δύο ελληνικές ταινίες, πολύ δύσκολα φέτος θα βρεθεί ελληνική ταινία. Οι «κινηματογραφιστές στην ομίχλη» σκέφτονται, αντίθετα, να οργανώσουν τον Οκτώβριο στην Αθήνα μια Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου όπου θα παρουσιάσουν τις ταινίες τους.
Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που στη Νότια Κορέα οι σκηνοθέτες αλυσοδένονταν έξω από κυβερνητικά μέγαρα και κινηματογραφικές αίθουσες, «απλώς» για να διασώσουν τη θετική ποσόστωση του εθνικού τους κινηματογράφου στην τοπική αγορά, που οι αμερικανικές πολυεθνικές ζητούσαν την κατάργησή της. Το γεγονός ότι οι Ελληνες κινηματογραφιστές επανεφεύραν με νέους όρους τη συλλογικότητά τους, ίσως είναι το πιο θετικό σημάδι σε αυτό το χώρο εδώ και πολλά χρόνια… .
film forum 
